Sağlık Yönetimi Akademisyenleri İçin “Yönetim ve Organizasyon” Doçentlik Alanı
Ramazan ERDEM
raerdem@yahoo.com
___
Türkiye’de onlarca sağlık yönetimi bölümü ve bu bölümlerde çalışan yüzlerce akademisyen var. Bu bölümdeki öğretim üyelerinin akademik kariyerlerinin doçentlik aşamasında ortaya çıkan bazı problemlere dikkat çekmemiz gerekiyor.
Sağlık yönetimi alanı hem sağlık hem de sosyal yönü olan bir disiplin. “Sağlık” ve “sosyal” denilince işin içine halk sağlığı, hemşirelik, tıp, biyoistatistik gibi sağlığın alt alanları; iktisat, işletme, iletişim, psikoloji, sosyoloji, kamu yönetimi gibi sosyal alanlar akla geliyor. Bunların dışında mimarlık, mühendislik gibi alanlar da sağlık yönetimi ile ilişkili. Yani, birçok bilim alanı gibi sağlık yönetiminin çok disiplinli bir yönü var.
Bu tür alanlara dair doçentlikte alan tanımlaması yapmak zor. “Sağlık Yönetimi” denildiğinde, bu alanın altında “Sağlık Bilişimi ve Teknolojileri”, “Biyoistatistik”, “Temel Sağlık Hizmetleri”, “Sağlık Ekonomisi”, “Sağlık İletişimi”, “Sağlık Sosyolojisi”, “Sağlık Kurumlarında Yönetim ve Organizasyon”, “Sağlık Hukuku”, “Sağlık Turizmi” gibi onlarca alt alan bulabiliriz. Bu alt alanların hepsinde bir araştırmacının belli bir bilgi genişliğine ve derinliğine sahip olması mümkün değildir. Bu alt alanların her biri bağımsız bir alan gibi kendi içinde belli bir derinliğe sahiptir.
Uygulamada baktığımızda sağlık yönetimi alanında çalışan araştırmacıların doçentlik aşamasında önlerinde iki seçenek bulunmaktadır. Birisi “Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Temel Alanı” içindeki “Yönetim ve Organizasyon” bilim alanından doçentlik alanına müracaat etmek. Bu uzun yıllardır (yaklaşık 30 denedir) böyle. Sağlık yönetimi alanında çalışan birçok hocamız da bu alandan doçent oldu. Bir ara “Sağlık Kurumları Yönetimi” ismi ile bir doçentlik alanı açıldı, bazı hocalarımız da buradan müracaat ederek doçentlik ünvanı aldılar ama o alan kısa süre sonra geri kapatıldı. “Halk Sağlığı” alanından da doçentlik alan hocalarımız var ama onlar da azınlıkta. Son zamanlarda da ikinci seçenek olarak “Sağlık Bilimleri Temel Alanı” içinde “Sağlıkla İlgili Çok Disiplinli Bilimler” alt başlığı altında “Sağlık Yönetimi”, “Sağlık Bilişimi” ve “Sağlık Ekonomisi” alanları oluşturuldu.
İkinci seçeneğin ortaya çıkması ile birlikte sağlık yönetimi alanının “sağlık” vurgusuna dair bir alternatif oluşmuş oldu. Ancak alanın sosyal yönü ile ilgili problemler devam ediyor.
Benim bu konudaki önerim sağlık yönetimi için “Sağlık Bilimleri” içinde “Temel Sağlık Hizmetleri Yönetimi” doçentlik alanı oluşturmak ve bu alana dair “sağlık bilişimi”, “sağlıkta yapay zekâ”, “farmakoekonomi”, “epidemoyioloji”, “halk sağlığı” gibi anahtar kelimeler eklemek. Alanın sosyal yönü için de “Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler” içinde “Sağlık Kurumları Yönetimi” isimli bir doçentlik alanı belirlemek ve bu alanda da “sağlık işletmeleri yönetimi”, “sağlık ekonomisi ve finansmanı”, “sağlık turizmi”, “sağlık hukuku ve etik”, “sağlık iletişimi”, “sağlık sosyolojisi” gibi anahtar kelimeler bulunabilir.
Mevcut durumdaki sorun şu: Sağlık yönetimi alanından birçok öğretim üyesi “Yönetim ve Organizasyon” alanından doçentliğe “sağlık işletmeleri yönetimi” anahtar kelimesini ekleyerek başvuru yapıyor. Bu tür başvurularda araştırmacının işin sosyal yönüne daha çok eğilmesi ve çalışmalarının yönetim ve organizasyon ile ilgili olması beklenir. Araştırmacıların yayınlarına bakıldığında “halk sağlığı”, “bulaşıcı hastalıklar”, “tedavi yöntemlerinin etkililiği”, “sağlık ekonomisi ve finansmanı”, “sağlık politikası”, “sağlık sigortacılığı”, “sağlık turizmi”, “termal turizm”, “sağlık okuryazarlığı” gibi alanlarda çalıştığı ve bunları “Yönetim ve Organizasyon” alanı için puanladığı görülmektedir. Aslında anahtar kelimeye (sağlık işletmeleri yönetimi) doçentlik alanı muamelesi yapılmaktadır. Hâlbuki başvurulan doçentlik alanı “Yönetim ve Organizasyon” adını taşımaktadır. Bu alana başvuranların “stratejik yönetim”, “kriz yönetimi”, “örgüt kültürü”, “örgütlerin yapı ve işleyişi”, “örgütsel davranış”, “insan kaynakları yönetimi”, “liderlik”, “örgüt teorisi”, “yönetim tarihi”, “proje yönetimi” gibi alanlarda çalışma yapması gerekir. “Sağlık işletmeleri yönetimi” anahtar kelimesi ise “Yönetim ve Organizasyon” bilim alanının anahtar kelimesi olduğu için bu tür konuların sağlık işletmeleri üzerinde çalışılmasını gerektirir. Eğer bu alandaki arkadaşlarımız “sağlık” temalı çalışmalara ağırlık vererek çalışmışlar ve yönetim ve organizasyon alanına pek ilgi duymamışlarsa mevcut durumda “Sağlık Bilimleri Temel Alanı” içindeki “Sağlık Yönetimi” alanına, sağlık bilişimi ve teknolojileri ağırlıklı çalışmışsa “Sağlık Bilişimi” alanına, sağlık ekonomisi, sağlık finansmanı, farmakoekonomi gibi alanlarda çalışmışsa “Sağlık Ekonomisi” alanına başvurmaları gerekmektedir. “Yönetim ve Organizasyon” alanında doçent olan birisinin yukarıda saydığımız alanlarda belli bir genişliğe ve derinliğe sahip olması beklenir.
Doçentlik için çalışma yapan arkadaşlarımızın çalışmalarını şekillendirmek adına bu perspektifte planlama yapmaları tavsiye edilebilir.
26 Nisan 2024